^ Góra strony
Biuletyn Informacji Publicznej  
Harminogram szkoleń ŚODR Częstochowa 
Harminogram szkoleń ŚODR Częstochowa 
Harminogram szkoleń ŚODR Częstochowa 
Harminogram szkoleń ŚODR Częstochowa 
Harminogram szkoleń ŚODR Częstochowa 

Zaloguj

Tradycje naszego regionu – NIEDZIELA PALMOWA

 

Niedziela palmowa zwana też „Kwietną” lub „Wierzbną” była wstępem do Wielkiego Tygodnia. Wprowadzała ludzi w atmosferę wydarzeń bezpośrednio poprzedzających śmierć i zmartwychwstanie Chrystusa. Tego dnia wierni uczestniczyli we mszy, podczas której ksiądz święcił palmy – symbol odradzającego się życia.
Tradycyjne palmy wielkanocne przygotowywano z gałęzi wierzby, gdyż w Kościele Katolickim drzewo to stanowi symbol zmartwychwstania i nieśmiertelności duszy. Ścinano gałęzie już w Środę Popielcową i wstawiano do naczynia z wodą, by zazieleniły się na Kwietną Niedzielę. Dołączano do nich inne rośliny: bukszpan, barwinek, borówkę, cis, widłak.
W nazewnictwie regionalnym znacznie częściej od określenia palma funkcjonowały jego gwarowe odpowiedniki: w Beskidzie Śląskim kocianki, w Beskidzie Żywieckim kocanki lub bagniątka. Wszystkie te nazwy odnoszą się do pędów wierzby – drzewa, które okrywając się puszystymi baziami pierwsze zwiastuje wiosnę. Górale śląscy w swoje wierzbowe kocianki wplatają gałązki leszczyny i jodły, niekiedy też jałowca i cisu. Górale żywieccy wzbogacają je barwinkiem, kopytnikiem i bożym drzewkiem oraz przywiązują do nich jabłka. Wszystko to ozdabiają mirtem bądź asparagusem i opasają wstążką z bibuły. Starsi gospodarze idąc w tym dniu do kościoła przypinali do kapelusza symboliczną gałązkę bazi lub cisu.
Wygląd i rośliny użyte do tworzenia palm w różnych regionach były często odmienne, jednak wierzono w pozytywny ich wpływ na gospodarkę rolno-hodowlaną oraz bezpieczeństwo i zdrowie ludzi. Dawne palmy z reguły obwiązywano batem skręconym z włókien lnu. Przypisywano im cudowne właściwości ochrony bydła lub koni przed złem. W Beskidach Zachodnich po powrocie z kościoła poświęconą palmą głaskano bydło, konie, owce "aby się darzyły",  „krowicki się głaskało tom bagnioteckom, coby były takie okrągłe jak ta kocanka”. W niektórych okolicach praktykowano przesąd, by poświęconej palmy nie wnosić do domu, gdyż mogłaby spowodować plagę much.
Wśród górali karpackich powszechne było wkładanie poświęconych bazi do ziarna siewnego i do ziemniaków sadzeniaków. Gałązkami palmy uderzano też bydło przed pierwszym wiosennym wypasem, aby zapewnić mu na pastwisku bezpieczeństwo i zdrowie. W wielu beskidzkich okolicach gałązki palmy wraz z kawałkiem chleba kładł gazda pod pierwsza skibę rozpoczynając wiosenną orkę.
Gałązki palmy miały chronić przed burzą: wkładane na krokwie ochraniały dom przed uderzeniem pioruna. Kładziono też palmy w oknach wraz z gromnicą, gałązki rzucano do pieca lub tlące się wystawiano w garnku przed dom by dym rozproszył chmury. Nawet w dzisiejszych czasach można jeszcze spotkać krzyżyki z palmowych gałązek wetknięte w pola, aby broniły zasiewów przed nawałnicami.


Z biegiem lat tradycyjne praktyki związane z niedzielą palmową coraz bardziej zanikają. Równolegle zacierają się różnice w wyglądzie zewnętrznym palm, pozwalające w przeszłości identyfikować je z określonym regionem.

W znacznej mierze przyczynia się do tego seryjna produkcja sztucznych palm kierowanych do masowego odbiorcy. Obserwuje się to zwłaszcza w miastach.
Natomiast na wsiach częściej palmy przygotowuje się własnoręcznie. Są one bogato zdobione i osiągają długość nieraz kilku metrów, urządzane są konkursy na najpiękniejszą lub najdłuższą palmę. Na terenach wiejskich tradycje związane z niedzielą palmową są nadal żywe dzięki przekazywaniu wiedzy w zakresu zdobienia palm z pokolenia na pokolenie.

 

Na podstawie: Renata Hryń – Kuśmierek, Zuzanna Śliwa „Encyklopedia tradycji polskich”
Krystyna Kwaśniewicz „Zwyczaje doroczne polskich górali karpackich”

 palma

This site uses encryption for transmitting your passwords. ratmilwebsolutions.com