Czasy pandemii pokazały nam, jak ważna jest profilaktyka i dbałość o naszą jak najlepszą kondycje w każdym wieku. Od wielu lat produkty pszczele są uważane w środowisku nie tylko samych pszczelarzy ale i wielu naukowców za wspaniałe „lekarstwo”- środek zapobiegający i skutecznie wspomagający leczenie wielu schorzeń, które dotyka ludzi. Ilość zachorowań szczególnie na nowotwory wzrasta a medycyna bywa często wobec nich bezradna. Są główną przyczyną zgonów tak w Polsce jak i na świecie a leczenie farmakologiczne czy chemioterapia powoduje nie tylko zniszczenie chorych komórek w orgazmie ale też tych zdrowych  osłabiając dodatkowo chorego. Tematowi temu była poświęcona XXVIII krajowa konferencja pszczelarska 6 grudnia 2023 w Częstochowie. Pani prof. dr hab. Agata Kabała-Dzik przedstawiła badania właściwości przeciwnowotworowe flawonoidów zawartych w produktach pszczelich co daje ogromną nadzieję w przyszłości na skuteczność leczenia chorób nowotworowych i ich zapobiegania. Ostatnie prowadzone badania przez prelegentkę, pokazują, iż apiterapeutyki mają działanie silnie chemoprewencyjne, których zakładaną koncepcją jest hamowanie inicjacji kancerogenezy, co ma prowadzić do zahamowania rozwoju nowotworu i rozprzestrzeniania się na sąsiednie komórki, tkanki.

           Obecnie kontynuowane są badania nad produktem o potwierdzonym działaniu leczniczym, znanym powszechnie jakim jest propolis. Jest on jedynym produktem, który posiada również właściwości znieczulające i zdolności mumifikacji. Wykazuje aktywność regeneracyjną w leczeniu wielu dolegliwości takich jak: oparzenia I i II stopnia, suchych zębodołów, owrzodzeń troficznych podudzi, odleżyn, stanów zapalnych kości i szpiku kostnego, łagodnego rozrostu prostaty, zakażonych ran oraz zainfekowanych ran pooperacyjnych i nadżerek.  Propolis może być przechowywany nawet kilkanaście lat, przy spełnieniu odpowiednich warunków jak: temperatura od 8 do 30 ℃ , w miejscu, gdzie światło nie ma dostępu i jest hermetycznie zamknięty. W temperaturze wrzenia propolis traci swoje właściwości po kilku- kilkunastu minutach. Propolis składa się z żywicy 50%, olejki eteryczne 10% , woski  30%, pyłki kwiatowe 5%, domieszki mechaniczne 5%, substancje ogólnie uznane za bezpieczne typu gras. Jego skład jest bardzo „bogaty” mianowicie składa się z ponad 300 składników, nad którymi od wielu lat pracują naukowcy z wielu dziedzin. Skład propolisu jest jednak zmienny co właśnie utrudnia badaczom określenie dokładnych jego właściwości. Aktualnie zostało zidentyfikowanych 80% związków wchodzących w skład propolisu. Pośród nich są substancje o dużej aktywności biologicznej między innymi: flawonoidy, pochodne terpenów, sterole, sterydy, kwasy aromatyczne. Dziś już wiemy, że propolis jest produktem niezwykłym i wyizolowane z niego związki mają ogromne właściwości prozdrowotne o czym mówił Prof. Zw. Dr hab. n. farm. Artur Stojko. Są dostępne na rynku farmaceutycznym preparaty -suplementy diety mające na celu wspomaganie układu odpornościowego u ludzi szczególnie zalecane w okresie jesienno-zimowych czy w okresie zwiększonego ryzyka zachorowania . W prowadzonych przez profesora badaniach wynika, iż najwyższe właściwości farmakologiczne takie jak: aktywność antybakteryjna, stymulacja procesów regeneracyjnych czy replikacja frakcji immunomodulacyjnych; spośród wszystkich produktów pszczelich wykazał  propolis. Na wysokim poziomie badane właściwości farmakologiczne wykazywał również pyłek pszczeli, wskazując większą zdolność aktywacji procesów detoksykacyjnych niż propolis  a słabiej stymulował procesy regeneracyjne. Natomiast jednakowo wysokie wszystkie badane właściwości farmakologiczne posiadały miody.

Krótka charakterystyka niektórych miodów, które mają określone zastosowanie i działanie. Skład miodów jest różny ze względu na jego pochodzenie i rodzaj pożytku, z którego korzystały pszczoły, natomiast każdy z nich zawiera takie same związki w mniejszym lub większym procencie, z przewagą lub brakiem jednego związku na rzecz innego.

Ogólny skład miodów:

1. Węglowodany: glukoza, fruktoza, cukry złożone: maltoza, melecytoza
2. Związki flawonoidowe takie jak np. rutyna , kwercetyna, kemferol , apigenina, izoramnetyna
3. Białka -albuminy, globuliny
4. Kwasy organiczne
5. Koloidy roślinne
6. Dekstryny miodowe
7. Związki mineralne
8. Aromaty
9. Olejki eteryczne
10. Alkohole
11. Ketony
12. Aldehydy
13. Witaminy
14. Woda 

Ile miodu spożywać dziennie?

Profilaktyczna dawka miodu dla dorosłych to 1 łyżka stołowa w ciągu doby, stosując w stanach osłabienia można zwiększyć dawkę do 3 łyżek na dobę rozdzielając na 3 dawki. Jak wspominał profesor Stojko na konferencji pszczelarskiej najlepszym działaniem na cały nasz organizm to łączenie w codziennej diecie miodu i propolisu (ogólnoprzyjęta zalecana dawka dla dorosłej osoby to 20-25 kropli ekstraktu) rozpuszczonego w ciepłej wodzie najlepiej maksymalnie 30℃. Przy czym propolis sugeruje się, by spożywać w gotowych preparatach farmaceutycznych lub nalewkach, które również sporządzają pszczelarze, ponieważ propolis rozpuszcza się w eterze i alkoholu wysoko procentowym. Im wyższy procent alkoholu, tym wyższy procent składników z kitu uwalnia się i konserwuje. Ilość maksymalnej dawki miodu jest zależna od masy ciała i wieku. Oczywiście gwarancje uzyskania założonych efektów zależy przede wszystkim od jakości miodu, na którą składa się wiele czynników takich jak: rodzaj miodu - pochodzenie, sposobu jego pozyskania (naturalny bez ingerencji technologii przemysłowych), przetworzenia oraz warunków przechowywania.

Przeciwskazania do stosowania miodu

Warto jednak wspomnieć o innych skutkach produktów pszczelich (zdarzają się rzadko), jednak mogą dotyczyć osób uczulonych na pyłki roślin lub grzyby (miody spadziowe z lasów iglastych).

Test można przeprowadzić w warunkach domowych, nakładając niewielką ilość danego produktu pszczelego na naskórek, np. wewnętrzna strona przedramienia, następnie pozostawić pod opatrunkiem na kilka godzin.  Jeżeli osoba jest uczulona, wystąpią objawy, takie jak: świąd , zaczerwienie skóry, wysypka. Po oczyszczeniu skóry objawy te ustępują. W takim przypadku nie należy stosować produktów pszczelich i najlepiej zasięgnąć opinii specjalisty alergologa.

                                                 Rodzaje miodów

 Miód wielokwiatowy

Skład chemiczny jest bardzo zróżnicowany z uwagi na pochodzenie nektaru z wielu kwiatów, miody wiosenne posiadają najwięcej cukrów prostych, miody z pełni lata i jesieni, są bogatsze w biopierwiastki, enzymy oraz substancje antybiotyczne.

Barwa: jasnokremowa do odcieni ciemnoherbacianego

Smak: słodki , łagodny

Bardzo zróżnicowany skład, szerokie zastosowanie w leczeniu wielu schorzeń i szerokie spektrum działania: między innymi wspomaga i przyspiesza leczenie zespołu chorób alergicznych dróg oddechowych, np. alergiczny nieżyt nosa czy alergiczna astma oskrzelowa, przy leczeniu chorób serca, nerwicy serca; posiada właściwości regeneracyjne na cały organizm.

Zdj. Miód wielokwiatowy (zdj. Edyta Płazak-Kowal)

Leczenie nerwicy serca:

Dzienna dawka 100-120g, 20 min. Przed posiłkiem 25-30g rano i wieczorem, 50-60g przed obiadem, poprawa stanu zdrowia u badanych chorych następowała już po 1-2 tygodniach regularnego stosowania.

Leczenie alergii :

1 łyżeczka do herbaty miodu rano zwiększając w kolejnych dniach do 15 łyżek dziennie w ciągu piętnastu dni lub 2 łyżeczki miodu wielokwiatowego /dzień , 2-3razy w tygodniu, przed spodziewanym terminem pylenia roślin , które wywołują uczulenie, najlepszym efektem jest spożywanie miodu z pasieki sąsiadującej najbliżej chorego.

Miód rzepakowy

Barwa: w stanie płynnym jest bezbarwny lub lekko słomkowy kolor z zielonkawym odcieniem, po krystalizacji jest biały

Smak : słodki , lekko gorzki

Może być stosowany do leczenia: ran; działa rozszerzająco na naczynia wieńcowe serca, wzmaga siłę skurczu mięśnia sercowego, przy miażdżycy, normalizuję poziom cholesterolu, przy chorobach powstałych w skutek przeziębienia, kaszlu, posiada właściwości moczopędne (eliminuję wodę z komórek co pomaga w leczeniu obrzęków kończyn dolnych).

Zdj. Miód rzepakowy (zdj. Edyta Płazak-Kowal)

Miód rzepakowy

Spożywanie tego miodu w ilości 1 łyżki z ciepłymi płynami nawet z mlekiem daję znakomite efekty w leczeniu wszelkiego rodzaju przeziębień i infekcji górnych dróg oddechowych.

Zalecany jest dla osób w średnim i starszym wieku.

Ten miód jedynie powinny unikać osoby chorujące na cukrzyce z uwagi na niską zawartość fruktozy

Miód akacjowy

Krystalizuje się bardzo wolno, może być w stanie płynnym nawet do roku

Barwa: w stanie płynnym słomkowy do jasno bursztynowego; w stanie skrystalizowanym przyjmuje białawy kolor lub kremowo-żółty

Smak delikatny , bardzo słodki, lekko kwaskowaty

Prozdrowotne działa na układ nerwowy, pokarmowym (refluks, zgaga, reguluje kwasowość, wrzody żołądka i dwunastnicy), moczowym, oddechowym

Niska wartość indeksu glikemicznego (mniejsza niż 55) - mogą stosować ten miód w diecie osoby z cukrzycą typu II

Zdj. Miód akacjowy (zdj. Edyta Płazak-Kowal)

Miód akacjowy

Przy trudnościach z zasypianiem czy przy wyczerpaniu psychicznym można stosować : 1 łyżeczkę miodu akacjowego rozpuszczoną w ilości 1 szklanki naparu z melisy.

Przy problemach żołądkowych jak nadkwasota : przez okres 3-4 tygodnie 1 łyżka miodu + 1 szklanka ciepłej wody pół godziny przed posiłkiem trzy razy dziennie.

Miód nawłociowy

Po skrystalizowaniu ma drobnoziarnistą konsystencję

Barwa: żółty z lekko zielonkawym odcieniem, skrystalizowany ma ciemniejszą barwę

Smak lekko kwaskowaty zbliżony do miodu faceliowego

Działanie prozdrowotne: układ krwionośny- udrażnia naczynia krwionośne, poprawia ukrwienie narządów (nerek i kończyn dolnych), składniki tego miodu obniżają ciśnienie tętnicze, przeciwzakrzepowo dzięki zawartości kwercetyny, wspomaga leczenie żylaków, działa moczopędnie, łagodzi objawy kamicy nerkowej.

Miód faceliowy

Maziowaty, konsystencja ciasta po krystalizacji, która następuje po kilku tygodniach

Barwa miodu: kremowo-żółty lub jasno zielonkawy

Smak lekko aromatyczny i kwaskowaty

Działanie prozdrowotne: dzięki wysokiej zawartości aminokwasów ma wysoką wartość odżywczą. Pomaga w leczeniu chorób serca i układu krążenia. Przy regularnym stosowaniu wspomaga perystaltykę jelit. Stosowany przy przeziębieniu i stanach zapalnych górnych dróg oddechowych.

Można stosować go zamiast cukru do słodzenia napojów poniżej 40 ℃ lub do przyprawiania potraw.

Miód lipowy

Po krystalizacji drobnoziarnista konsystencja

Barwa: zielonkawożółty do jasno bursztynowego; po krystalizacji biało-żółty lub złocistożółty

Smak dość ostry, może być odczuwalna lekka gorycz

Szerokie działanie prozdrowotne dzięki sporej ilości flawonoidów między innymi: układ oddechowy, w leczeniu grypy, przeziębienia.

Wykazuje działanie przeciwbólowe, pobudza apetyt, wspomaga leczenie chorób serca i układu krążenia. Wysoka aktywność antybiotyczna

Codziennie jako dodatek zamiast cukru do potraw i napoi. W przypadku zachorowań należy przyjmować go kilkukrotnie w ciągu dnia : 1 łyżkę stołową z ciepłą woda lub mlekiem lub naparach kwiatostanu lipy czy owoców malin. Przy wysokiej temperaturze ciała powtórzyć taki napój na noc.

Miód nektarowo-spadziowy

Miody spadziowe w zależności od wzajemnego stosunku spadzi i nektaru jego barwa jest różna,

Smak łagodne, mało słodkie

Ze spadzi lasów iglastych posiada właściwości antytoksyczne na cały organizm.

Ze spadzi lasów liściastych ma odżywcze właściwości dla osób chorych i starszych.

Wysoka wartość odżywcza,

W leczeniu chorób dróg żółciowych, wątroby i jelit. Ma duże zastosowanie jako środek odżywczy, wzmacniający, odnawiający, przeciwzapalny przede wszystkich w chorobach układu oddechowego.

Miód gryczany

Jest to miód bardzo wartościowy pod względem leczniczym.

W stanie płynnym jest ciemny, brunatny bądź czarny

Smak ma lekko piekący, słodki, nieco ostry.

Działa na odnowę i regenerację organizmu poprzez działanie odtruwające nerek i wątroby; stosowany przy przeziębieniach, chorobach serca i układu krążenia, zmniejsza ryzyko miażdżycy.

 

Profilaktyczne spożywanie miodów pszczelich oraz propolisu może mieć nieocenione skutki na naszym zdrowiu.  Miód jest najlepiej poznanym obecnie wytworem pszczelim i można go spożywać na wiele sposobów. Należy pamiętać, że wszystko jest dobre w umiarze. Sposób przetwarzania i przygotowania miodu do spożycia jest obwarowany też pewnymi ograniczenia termicznymi mianowicie, nie należy przegrzewać miodu powyżej 40 ℃ !

Celem ostatnich kilku lat w wielu gałęziach przemysłu jest ograniczenie stosowania substancji chemicznych w środowisku naturalnym, co powinno mieć wpływ na poprawę zdrowotności ludzi, dlatego też dążenie do opracowania terapii z wykorzystaniem naturalnych związków biologicznie czynnych jak np. flawonoidy jest bardzo obiecujące.

Źródło:

XXVIII Konferencja pszczelarska w Częstochowie, 2023r.

„Polskie miody odmianowe i ich zdrowotne oddziaływanie”

„Pszczele cudowności”

Ks. Eugeniusz Marciniak