^ Góra strony
Biuletyn Informacji Publicznej  
Harminogram szkoleń ŚODR Częstochowa 
Harminogram szkoleń ŚODR Częstochowa 
Harminogram szkoleń ŚODR Częstochowa 
Harminogram szkoleń ŚODR Częstochowa 
Harminogram szkoleń ŚODR Częstochowa 

Zaloguj

Zachowaj dziedzictwo - cz.2 – Wielkanocna pisanka, kraszanka czy kroszonka….

.jaj a

Jajko to podstawowy składnik wielkanocnej święconki, trudno więc sobie wyobrazić wielkanocny koszyk bez niego.

W chrześcijaństwie jajko łączone jest ze Zmartwychwstaniem – zwycięstwem życia nad śmiercią. Skorupka symbolizuje to co stare, żółtko zaś to, co nowe. Do wielkanocnego koszyczka jajko trafia także jako znak zwycięstwa Chrystusa nad śmiercią i odrodzenie się wiernych w jego Osobie. W niektórych regionach jajko pełni rolę podobną do wigilijnego opłatka - podczas wielkanocnego śniadania dzieli się nim i składa życzenia.

Aby wyglądało pięknie, już od pokoleń próbujemy je ozdobić. I to naprawdę od bardzo wielu pokoleń, bowiem zwyczaj malowania jaj narodził się na terenie sumeryjskiej Mezopotamii (najstarsze pisanki liczą ponad 5000 lat) skąd rozpowszechnił się na cały obszar śródziemnomorski. Do Europy zwyczaj zdobienia jaj przynieśli prawdopodobnie Persowie. Jeśli natomiast chodzi o ziemie polskie – najstarsze pisanki pochodzą z końca X wieku, z wykopalisk na Ostrówku w Opolu i w okolicach Wrocławia.

I wracając do zdobienia –

„..Najłatwiej zrobić malowanki, nazywane też kraszankami i byczkami, bo jaja gotuje się w łupinach cebuli na kolor brązowo-żółty, w listkach młodego żyta na kolor szaro-zielony …. Albo owija się jaja gałgankiem farbowanego w kształty lub jakieś wzory perkalu, który puszcza farbę, owija nicią, aby gałganek nie zsunął się i tak gotuje. Farba z gałganka złazi i odbija się na jaju…” – zanotował na początku XX w. współtwórca Muzeum Etnograficznego w Krakowie i Seweryn Udziela.

Technik zdobienia jaj jest bardzo wiele, ale mamy dwie podstawowe, które powodują, że jedne jajka nazywamy kraszankami a drugie pisankami.

jaj

Kraszanka wywodzi się od słowa : krasić czyli zdobić – i dotyczy koloryzowania skorupki jajka. Tradycyjnie wykorzystywano tu naturalne barwniki roślinne, potem już gotowe tzw.farbki. W śląskiej gwarze to po prostu kroszonka, którą zresztą Ślązacy pięknie zdobią, i która wpisuje się w „pisankę”.

Wyraz „ pisanka” wywodzi się od jednej z kilku tradycyjnych technik zdobienia jajka – czyli techniki batikowej. W technice tej rozgrzany wosk nanosi się na powierzchnię jajka specjalnym pisakiem ( najprościej można go wykonać wbijając w drewienko lub ołówek szpilkę ) , a czynność nazywa się pisaniem. Stąd tradycyjna nazwa „pisanka”.

Z biegiem lat zaczęto tak nazywać każde zdobione jajko wielkanocne, niezależnie od zastosowanej techniki.

A jajka zdobione innymi technikami to np. drapanki ( popularna technika wydrapywania igłą lub nożykiem wzorów w barwionym jajku ), oklejanki i naklejanki ( naklejanie wycinanek np. Łowicz lub oklejanie włóczką , sitowiem itp. ), malowanki, obszywanki, itd….. Przebojem na jednej z KWR w Częstochowie były pisanki ażurkowe, które wykonano z wykorzystaniem elektrycznej igły dentystycznej.

Uważa się , że najbogatsze wzorniczo i najtrudniejsze do wykonania na świecie są pisanki huculskie ( wykonanie trwa kilka bardzo pracowitych dni) .I właśnie na Huculszczyźnie w Kołomyi jest największe Muzeum Pisanek, w którym można zobaczyć pisanki z całego świata. Naprawdę warto!!!

 

A do naszego wspólnego z domownikami przygotowania kroszonki - pisanki wykaz naturalnych barwników:

- skorupy orzecha włoskiego lub igły jodłowe - barwią na kolor brunatny,

- owoce czarnego bzu - barwią na fioletowo,

- kora dębu – barwi na czerwono - bordowo

- młode zboże - - barwi na zielono,

- łupiny cebuli - barwia od żółtego przez pomarańcz do brązu,

- owoce tarniny , kapusta czerwona - barwią na niebiesko

- sok z buraka - barwi na różowo

- kora olchy i liście klonu – barwią niemal na czarno.

jaj1

Uwaga:

Do gotujących się „w kapuście” jajek dodajmy nieco octu.

Po wyjęciu z kolorowej kąpieli jajka osuszajmy delikatnie

Na białe skorupki jaj połóż małe listki np. pietruszki, owiń w kawałek pończochy, którą dokładnie naciągnij. Ugotuj jajka w kolorywym wywarze. Prosta i efektowna pisanka.

Przygotowując wspólnie pisanki, bez względu na technikę ich wykonania ( może już mało tradycyjną ) przekazujemy nasze dziedzictwo.

This site uses encryption for transmitting your passwords. ratmilwebsolutions.com