Seminarium pszczelarskie zalecenia praktyczne

Śląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Częstochowie Powiatowy Zespół Doradztwa Rolniczego w Będzinie oraz Stowarzyszenie Pszczelarzy w Dąbrowie Górniczej, byli organizatorami seminarium, które odbyło się w budynku Centrum Aktywności Obywatelskiej Urzędu Miejskiego w Dąbrowie Górniczej. Prezes Stowarzyszenia Remigiusz Pogan uroczyście rozpoczął część szkoleniową, witając hodowców pszczół, zaproszonych gości i prelegentów. Uczestnikami seminarium było 45 czołowych hodowców pszczół i producentów miodów. Śląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Częstochowie, miał zaszczyt reprezentować jako prelegent i organizator, autor niniejszego artykułu. Seminarium rozpoczęło się jako forum dyskusyjne: Kazimierz Dacewicz, Edward Haraziński, jako prelegenci wymieniali doświadczenia na tematy związane z aktualną problematyką w gospodarce pasiecznej, przygotowaniem bioasekuracyjnym oraz profilaktyką weterynaryjną.

Podsumowaniem forum była ożywiona dyskusja. Uczestnicy z wielkim zainteresowaniem wysłuchali interesujących praktycznych zaleceń, Prezesa Remigiusza Pogana i V-ce prezesa Tomasza Nowickiego, a oto kilka z nich. W większości pasiek sezon pszczelarski został zakończony, miód odebrany, kraty odgrodowe i nadstawki usunięte, a pszczoły wstępnie podkarmione tak, by matki podjęły intensywne czerwienie dla uzyskania dużej ilości młodych pszczół. One to właśnie będą żyć przez całą zimę i wczesną wiosną rozpoczną pracę w terenie. Podkarmianie podtrzymujące czerwienie prowadzimy w pierwszej połowie miesiąca. Sporadycznie na terenach o większym zalesieniu jodłowo-świerkowym może wystąpić jeszcze spadź. Jeżeli wystąpi w drugiej połowie września (w trzeciej dekadzie lub później) , to zamiast pożytku będzie zagrożeniem dla pasiek. Żeby odebrać późny miód spadziowy, trzeba mieć dużo doświadczenia i trzeba być do tego dobrze przygotowanym. Pszczelarze korzystający z tego rodzaju pożytku, muszą mieć wcześniej przygotowane sklepione plastry z pokarmem zimowym, bo na karmienie pszczół może być już za późno.

Pozostawienie zaś miodu spadziowego na zimę prawie zawsze jest skazaniem rodzin na śmierć. W sierpniu przygotowujemy ostatecznie rodziny do zimowli i nie będziemy już zaglądać do gniazd. Rozumiemy, że miód odebraliśmy w końcu lipca, a w spóźnionych przypadkach w pierwszej połowie sierpnia (wyjątek stanowią pasieki korzystające z wrzosu, nawłoci i ze spadzi) . Po odebraniu miodu ustawiamy gniazdo na zimę. W skład ramek przeznaczonych do gniazda zimowego powinny wejść ramki nowe, ale przynajmniej dwa razy przeczerwione i starsze. Usuwamy ramki młodsze i z nie dokończoną budową u dołu. Dobrze byłoby, aby w gnieździe nie było ramek, na których pszczoły zimowały poprzedniej zimy! Unikniemy wtedy nosemozy i innych chorób. Nie usuwamy z ula ramek z pierzgą. W każdym ulu powinny znaleźć się po dwie ramki z pierzgą, ustawione na skraju gniazda.

Stanowią one niezbędną porcję pokarmu białkowego na zimę, bez którego nie będzie wychowu czerwiu pod koniec zimy, a także tworzą izolację cieplną w gnieździe. Ramki raz przeczerwione, młode, nie nadające się do zimowli, przechowujemy zabezpieczone przed motylicą w plastikowych workach, zalane 100 g kwasu octowego 90 na każdy worek i szczelnie zamknięte (przechowywać w suchym pomieszczeniu). Część najlepszych plastrów wolnych odebranych z uli można przechować do wiosny jako awaryjne, zabezpieczone jak poprzednie. Natomiast resztę plastrów przetapiamy w wolnym czasie na wosk, a ramki czyścimy i przechowujemy w pracowni do wiosny. Po odebraniu miodu rozpoczynamy karmienie rodzin na zimę. Przeciętnie na każdą rodzinę dajemy po 12 kg cukru. Rodziny silne powinny dostać więcej, a rodziny słabsze nieco mniej zapasów zimowych. Przy karmieniu końcowym, które przypada na pierwszą dekadę września, zwracamy uwagę, by nie "zalać" całych plastrów. Zapasy winny zajmować dwie trzecie plastra, a jedna trzecia zostanie pusta jako miejsce do zimowli rodzin. Jeżeli zapasy zajęły więcej niż 2/3, to dodać trzeba w środek gniazda pustą ramkę, a jeśli jest mniej, to dodajemy dodatkową dawkę syropu. Najwłaściwszy pokarm dla pszczół to syrop cukrowy w stosunku 3:2 (cukier - woda). Jeżeli warunki pozwalają, woda powinna być gotowana, ale może też być surowa, ale dobra (studzienna lub źródlana). Woda wodociągowa chlorowana musi być gotowana, lub odstała 24 godz. (robić syrop na dzień przed karmieniem). Do syropu można dodać kwasek cytrynowy, lub 10 ocet po 100 g na 10 l syropu. Poprawia to jakość syropu i mniej wyczerpuje pszczoły.

Podajemy kilka praktycznych porad zalecanych przez praktyków w profilaktyce i bioasekuracji rodzin pszczelich:

1. Staramy się zakończyć prace związane z pozyskiwaniem miodu do sierpnia.

2. Kończymy układanie gniazd na zimę.

3. Po ostatnim miodobraniu natychmiast rozpoczynamy podkarmianie, by zmusić matki do intensywnego czerwienia w okresie od 1 do 20 sierpnia. Pszczoły wychowane z tego czerwiu będą żyć aż do maja przyszłego roku.

4. Karmienie kończymy przed 10 września (z wyjątkiem rodzin, które wykorzystują pożytek spadziowy lub wrzosowy i nawłociowy).

5. Na czas karmienia ocieplamy gniazda matami, by zapewnić ciepło do wychowu czerwiu i prawidłowego ułożenia zapasów.

6. Po 10 września zdejmujemy maty, by zahamować czerwienie, które wówczas może już tylko osłabić rodzinę, a wychowane po 20 września pszczoły nie dożyją wiosny i powiększą ilość ospypu zimowego.

7. Po zakończeniu odbioru miodu podajemy wszystkim rodzinom środki warrozobójcze: paski z baywarolem, lub odymiamy je trzykrotnie apiwarolem lub biowarem 500. Paski powinny znajdować się w ulu od 21 do 42 dni. Nie wolno zostawiać pasków w ulu na zimę. Zachęcamy do biohigienizacji pasiek z zastosowaniem preparatów probiotycznych w bioasekuracji rodzin pszczelich w celu zwiększenia odporności na zagrażające pszczołom patogeny. Dostępne na rynku ApiFarma jak i ApiBioFarma, są to probiotycznymi substratami wyselekcjonowanych bakterii tlenowych i beztlenowych. Pierwsza z nich ApiFarma to kompozycja oparta o probiotyczne mikroorganizmy na pożywce z ekologicznej melasy z trzciny cukrowej. ApiBioFarma natomiast, to produkt rozszerzony o dodatkowy komponent, jakim są wyciągi z ziół

8. Zabezpieczamy daszki przed przeciekaniem wody do uli (wilgoć w ulu jest powodem
złego zimowania lub spadku rodzin).

9.Tanią metodą w walce z warrozą, stosowaną w metodzie zintegrowanej przez pszczelarzy jest kwas szczawiowy, który stosujemy metodą nakrapiania. Jest to prosty, ale skuteczny sposób, który zyskuje coraz większą popularność. Stosujemy letni roztwór syropu cukrowego w stosunku (1:1) zawierający 3,2% kwasu szczawiowego. Do jego przygotowania używany jest kwas szczawiowy (w postaci kryształków), (zawiera 71,4 % kwasu szczawiowego). Roztwór sporządza się w proporcjach: 7,5 g kwasu szczawiowego (kryształki) :100g cukru : 100 g wody. Z tych ilości otrzymujemy około 150 ml roztworu. Jest niezmiernie istotne, aby zachować podaną proporcję. Strzykawką lub aplikatorem nakrapia się lub polewa pszczoły w uliczkach cienkim strumieniem roztworu w następujących dawkach: mała rodzina 20-25 ml, normalna rodzina 25-30 ml, silna rodzina 30-35 ml. Na jedną uliczkę przeznacza się około 5 ml sporządzonego roztworu. Bardzo delikatne odymianie, zniechęca pszczoły do opuszczania uliczek, co ułatwia pracę. Do wyjmowania beleczek międzyramkowych wskazana jest pomoc dodatkowej osoby. Stosowanie kwasu szczawiowego prowadzi się w rodzinach bez czerwiu, jesienią (wrzesień-październik). Temperatura zewnętrzna podczas leczenia nie powinna być niższa niż 0°C.

            Zgromadzeni na sali dąbrowscy pszczelarze gromkimi brawami podziękowali organizatorom, w szczególności wykładowcom, za osobiste zaangażowanie, profesjonalne i bardzo interesujące przedstawienie powyższych tematów, zarówno pod względem merytorycznym, jak dydaktycznym, a także za ponadprogramowe seminarium.